Sytuacja na rynku pracy w polskim sektorze energii

Polski sektor energetyczny oparty jest głównie o węgiel kamienny i brunatny. W 2012 roku aż 88% energii wytwarzanej było z węgla. Pozostałe źródła energii są znacznie mniej popularne. Z biomasy i gazu produkuje się po 3% energii, zaś takie zasoby, jak energia wodna, energia wiatrowa i ropa pokrywają odpowiednio po 2% polskiego zapotrzebowania energetycznego.

Zatrudnienie w sektorze energii

Według klasyfikacji GUS-u sekcją działalności opisującą sektor energii jest wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę. Zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD 2007) sekcja D obejmuje m.in. taką działalność, jak:
• dostarczanie energii elektrycznej, gazu ziemnego, pary wodnej i gorącej wody za pomocą stałej infrastruktury zasilającej i rurociągów;
• dystrybucję energii elektrycznej, gazu, pary wodnej, gorącej wody itp. na terenach przemysłowych i w budynkach mieszkalnych;
• wytwarzanie, kontrolę oraz rozprowadzanie energii elektrycznej i gazu;
• dostarczanie pary wodnej i powietrza do układów klimatyzacyjnych.

W II kwartale 2013 roku w sekcji związanej z wytwarzaniem i zaopatrywaniem w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę w Polsce zatrudnionych było niemal 160 tys. osób. W zdecydowanej mierze byli to mężczyźni (123 tys.). Udział kobiet w ogólnej liczbie pracujących w omawianej sekcji wyniósł jedynie 23,1% i plasował się na 3. miejscu pod względem najniższej reprezentacji kobiet. Mniej kobiet pracuje w sekcjach: budownictwo (6,9%) oraz górnictwo i wydobywanie (10,4%).

Liczba pracujących w sektorze energii w latach 2011-2013 stabilnie utrzymuje się na poziomie 160-170 tys. W II kwartale 2013 roku w stosunku do tego samego okresu roku poprzedniego nastąpił wzrost liczby pracujących o 2%.



Zawody zaklasyfikowane do sekcji wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę dają wiele miejsc pracy w Polsce. Jednakże w porównaniu do innych sekcji działalności wytwarzanie i zaopatrywanie w energię jest na przedostatnim miejscu pod względem liczby pracujących. Mniej zatrudnionych jest tylko w sekcji obsługa rynku nieruchomości – 135 tys. (stan na II kwartał 2013 roku). Najwięcej osób pracuje w takich sekcjach, jak przetwórstwo przemysłowe (2 890 tys.) oraz handel i naprawa pojazdów samochodowych (2 222 tys.).

W porównaniu do krajów Unii Europejskiej Polska zajmuje 4. miejsce pod względem liczby zatrudnionych w omawianej sekcji. Najwięcej pracujących w tym sektorze jest w Niemczech, we Francji oraz w Wielkiej Brytanii. Małe znaczenie dla rynku pracy ma sektor energii w Luksemburgu i na Cyprze.



Do największych firm w sektorze energii w Polsce można zaliczyć takie firmy, jak: PGE, PGNiG, Tauron oraz Enea. Te cztery firmy w 2012 roku łącznie zatrudniały 111,5 tys. pracowników, czyli niemal 70% wszystkich zatrudnionych w sektorze energii. Inne spółki z branży energetycznej notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych to Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich KOGENERACJA, Polish Energy Partners, Elektrociepłownia Będzin. Tabela 1. prezentuje liczbę zatrudnionych w wybranych firmach z sektora energii w latach 2011-2012.

Wynagrodzenia w sektorze energii

Zawody związane z wytwarzaniem i zaopatrywaniem w energię, gaz i wodę to jedne z najlepiej opłacanych zawodów. Gdy porówna się wynagrodzenia w tej sekcji do ogółu zarobków w przemyśle, widać, iż pracując w zawodzie związanym z wytwarzaniem i dystrybucją energii można liczyć na zarobki wyższe o około 2 tys. PLN. We wrześniu 2013 roku przeciętne zarobki osoby zatrudnionej w przemyśle wyniosły 3 858 PLN, zaś w sekcji wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę – 5 808 PLN.
 



Jak pokazują dane z Ogólnopolskiego Badania Wynagrodzeń z 2012 roku, mediana wynagrodzeń na stanowiskach w branży energetycznej i ciepłownictwie wyniosła 4 700 PLN brutto. Wraz ze wzrostem szczebla zarządzania rośnie mediana płac. I tak, mediana wynagrodzeń dla pracownika szeregowego wyniosła 3 200 PLN, dla specjalisty – 4 400 PLN, zaś dla starszego specjalisty – 6 250 PLN. Kierownicy małego i dużego zespołu zarabiali odpowiednio 6 100 i 7 100 PLN. Mediana wynagrodzeń dla dyrektorów osiągnęła 15 250 PLN.
 

Studenci i absolwenci kierunków inżynieryjno-technicznych

Opisując sytuację na rynku pracy dla sektora energii, nie sposób pominąć szkolnictwa wyższego. Liczba studentów i absolwentów kierunków inżynieryjno-technicznych może w przyszłości stanowić o kondycji tego sektora. O kluczowym znaczeniu absolwentów tych kierunków dla gospodarki wiadomo nie od dziś. Już od 2008 roku Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego zachęca uczniów szkół średnich do wybierania uczelni technicznych. W tym celu sporządzono listę kierunków zamawianych; wśród nich znaleźć można energetykę. Studenci kierunków, na które jest zapotrzebowanie na rynku pracy, mają gwarantowane stypendia.

W 2012 roku na uczelniach publicznych było ponad 137 tys. studentów kierunków inżynieryjno-technicznych, co stanowiło 11% wszystkich studentów. W tym samym roku na rynek pracy wyszło aż 28 tys. absolwentów tych kierunków (9% wszystkich absolwentów ukończyło kierunki inżynieryjno-techniczne).

W latach 2002-2012 nastąpił spadek liczby studentów kierunków inżynieryjno-technicznych o 19%. Jednakże w tym samym czasie liczba absolwentów wzrosła o 34%. W 2012 roku w porównaniu do 2011 roku nastąpił 6-procentowy wzrost liczby studentów kierunków inżynieryjno-technicznych oraz 2-procentowy wzrost liczby absolwentów tych kierunków. Szczegóły prezentują wykresy 6 i 7.





Co ważne, kierunki inżynieryjno-techniczne były w ostatnich latach w czołówce najpopularniejszych kierunków. W 2012 roku najwięcej studentów wybierało kierunki związane z ekonomią i administracją (16%), inżynieryjno-techniczne (11%) i społeczne (10%). W 2012 roku liczba absolwentów kierunków technicznych również znalazła się w czołówce, co prezentuje wykres 8.

Przyszłość sektora energii

Światowe zasoby energii dzieli się na źródła odnawialne i nieodnawialne. Nieodnawialne źródła energii są dotychczas najczęściej wykorzystywane w celu zaopatrzenia świata w energię. Niemniej jednak w ostatnich latach rośnie również znaczenie źródeł odnawialnych. Ich wykorzystanie z pewnością będzie się zwiększało ze względu na konieczność ochrony środowiska oraz w związku z wyczerpywaniem się światowych zasobów źródeł nieodnawialnych.

Przyszłość sektora energii z pewnością będzie się wiązała ze zmianami w zapotrzebowaniu na kompetencje i kwalifikacje pracowników zatrudnionych w firmach zajmujących się wytwarzaniem energii. Osoby te będą musiały być wyposażone w umiejętności umożliwiające m.in. wykorzystanie źródeł odnawialnych, takich jak energia wodna, biomasa czy też energia wiatru. Już dziś zatem należy tak planować edukację na uczelniach wyższych, aby przygotować przyszłych absolwentów do wyzwań i nowych potrzeb sektora energii.